Page 51 - index

( Σήμερα, τα κέντρα της εξουσίας έχουν μετακινηθεί
σε άλλες περιοχές. Αλλά η ανάγκη να καθορίσουμε

τη δική μας ιδιαιτερότητα έναντι των ξενικών εξουσιών,

παραμένει το ίδιο επιτακτική )

οργανώσει δημόσια συγκέντρωση και δίδασκε ανοιχτά την κής του φαντασίας. Έτσι, πλέκω καμιά φορά με τον νου μου
τορά στο ακροατήριό του. «Ακίβα, τι κάνεις;», αναφώνησε ο κάποιο σενάριο σαν εκείνο των Βατράχων, όπου ο Διόνυσος
επισκέπτης. «Δεν φοβάσαι καθόλου την επάρατη εξουσία;». κατεβαίνει στον Άδη για να φέρει πίσω στην Αθήνα κάποιον
Αντί για απάντηση, ο Ακίβα διηγήθηκε τον ακόλουθο μύθο: σπουδαίο τραγικό ποιητή από το παρελθόν: αυτός θα καθοδη-
γήσει πνευματικά την πόλη στους δύσκολους καιρούς. Οι Βά-
Μ ι α φ ο ρ ά η αλεπού πλησίασε στην όχθη στο ποτά- τραχοι γράφτηκαν και παίχτηκαν λίγο καιρό πριν από την ήττα
μι και παρατήρησε τα ψάρια, που μαζεύονταν πότε στο ένα των Αθηναίων στον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Κάθε σπαρτα-
μέρος και πότε στο άλλο. Τους έβαλε φωνή, λοιπόν: «Βρε ριστός στίχος τους στάζει πίκρα για την παρακμή της πολιτεί-
σεις, γιατί το βάζετε έτσι στα πόδια; Από τι πάτε να ξεφύ- ας και την επερχόμενη συντριβή.
γετε;». Εκείνα της αποκρίθηκαν: «Από τα δίχτυα, βέβαια,
τα δίχτυα που ρίχνουν πάνω μας τα τέκνα των ανθρώπων». Μ ε τ ο ν ί δ ι ο τ ρ ό π ο , λέω, να μπορούσε και σήμε-
Τότε η αλεπού τους έκανε μια πρόταση: «Για πείτε μου, δεν ρα, με μαγικά μέσα, να κατέλθει κάποιος στον Άδη, σαν τον
θα σας άρεσε να έρθετε και εσείς εδώ στη στεριά; Θα μπο- Διόνυσο και τον Ηρακλή των αρχαίων μύθων· ή να αναρρι-
ρούσαμε να ζήσουμε μαζί εγώ και εσείς, μια γειτονιά, όπως χηθεί στον ουράνιο παράδεισο, αν ακολουθήσουμε τη μετα-
κατοικούσαν και οι προπάτορές μου παρέα με τους δικούς φυσική τοπογραφία του χριστιανισμού· ή ακόμη να ταξιδέψει
σας έναν καιρό». Κοιτάξτε, όμως, τι της αντιγύρισαν τα ψά- έως τη χώρα των νεκρών στην έσχατη Δύση, όπως κάνουν
ρια: «Καλά, μωρή, εσένα βρήκαν να αποκαλέσουν το εξυ- οι ήρωες των αιγυπτιακών θρύλων και των κελτικών μυστη-
πνότερο των ζώων; Χαρά στην εξυπνάδα. Εσύ, μάτια μου, ρίων. Και από εκεί να μας κουβαλήσει πίσω κανέναν-δύο
είσαι τελείως χαζή. Πώς θα ζήσουμε εμείς στη στεριά, δεν από τους σπουδαίους σοφούς του πρόσφατου παρελθόντος
μας λες; Εδώ κάτω, μέσα στα νερά, βρισκόμαστε τουλάχι- μας, που θα είχαν πολλά χρήσιμα να μας πουν στην τωρινή
στον στο φυσικό μας περιβάλλον, και μολαταύτα τραβούμε μας κατάντια. Να μας ξανάφερνε, λόγου χάρη, τον Σεφέρη
τόσον φόβο. Για φαντάσου τι θα παθαίναμε, αν ερχόμασταν ή τον Μάνο Χατζιδάκι, ανθρώπους με στιβαρό πνεύμα και
στο μέρος που είναι για εμάς σίγουρος θάνατος!». Έτσι ο λόγο ελληνικό, που η φωνή τους μας λείπει οδυνηρά σε τού-
Ακίβα έδειξε, με γλαφυρό τρόπο, ότι η μελέτη της Πεντα- τες τις μέρες του ξεπεσμού και της εθνικής κατάθλιψης. Και
τεύχου και των ιερών παραδόσεων είναι η μοναδική ζωή για βέβαια, να ήμασταν και εμείς πρόθυμοι να ακούσουμε αυ-
τον λαό του Ισραήλ, τόσο απαραίτητη για την επιβίωσή του τούς τους αναστημένους σοφούς μας, να αποδεχτούμε τα
όσο το νερό για τα ψάρια. δύσκολα και τα δυσάρεστα που θα μας έλεγαν, και να εφαρ-
μόσουμε τις διδαχές τους. Τότε, καθώς θα αφουγκραζόμα-
Μ α κ ά ρ ι , λ έ ω , να βρισκόταν και για μας, στη σημερινή σταν και πάλι τις φωνές της πνευματικής μας παράδοσης,
μας κατάσταση, κάποιος σοφός δάσκαλος που θα κατόρθω- θα μπορούσαμε να καταλάβουμε ποιοι είμαστε στα αλήθεια,
νε να εντυπώσει στην ψυχή του λαού μας ανάλογο δίδαγμα, και ανάλογα να πράξουμε μέσα στην αντίξοη συγκυρία.
προκειμένου για τα σπουδαία κείμενα της δικής μας παρά-
δοσης. Γιατί τώρα τα παιδιά μας, στα σχολεία και στα πανε- Φ α ν τ α σ ί ε ς και παραμύθια τέτοιας λογής είναι βέβαια
πιστήμια, μοιάζουν ακριβώς σαν τα ψάρια έξω από το νερό. σκέψεις απεγνωσμένου μυαλού σε απελπισμένη εποχή. Η
Με τα μυαλά τους σκορπισμένα σε ένα σωρό κατευθύνσεις ανάσταση των πεθαμένων είναι σύλληψη θεολογική: δεν κα-
και γνωστικά αντικείμενα, αδυνατούν να συγκεντρωθούν σε τορθώνεται με ιστορικά μέσα, όσο και αν την προσπάθησαν
εκείνο που τους χρειάζεται στα αλήθεια να μάθουν. Περικυ- λογής-λογής αποκρυφιστές και νεκρομάντεις. Αν όμως δεν
κλωμένα από τις μάζες της πληροφορίας, δεν μπορούν να μπορούν να γυρίσουν πίσω οι σοφοί του παρελθόντος μας,
αποκτήσουν τη γνώση. υπάρχει κάτι που μας έχουν αφήσει ως παρακαταθήκη και
μαρτυρία της γνώσης τους: το ίδιο τους το έργο. Αν βρί-
« Υ π ά ρ χ ε ι θ ε ό ς , και το όνομά του είναι Αριστοφάνης». σκεται κάπου απάντηση για τη σημερινή ταυτότητά μας, εκεί
Αυτό έγραψε για τον κωμικό ποιητή μας (άλλη κορυφαία στιγ- πρέπει να τη γυρέψουμε. Τα έργα του πολιτισμού μας θα
μή της πνευματικής μας ιστορίας) ο Χάρολντ Μπλουμ, τούτος μας διδάξουν ποιοι είμαστε εμείς. Αλλιώς, μας μέλλεται να
ο βροντόσαυρος της σύγχρονης λογοτεχνικής κριτικής. Διδά- υποστούμε τη μοίρα των λαών που ξέχασαν την πνευματικό-
σκω τον Αριστοφάνη δέκα χρόνια στο πανεπιστήμιο, και από τητα και την παράδοσή τους: θα μας καταπιεί το κήτος της
την πολλή συναναστροφή με τα έργα του, μου φαίνεται πως Ιστορίας. Και θα μπορέσουμε άραγε, σαν άλλος Ιωνάς, να
έχω αρχίσει να αντικρίζω τον κόσμο μέσα από τα μάτια της δι- επιβιώσουμε μέσα στο βρομερό ψαρίσιο στομάχι του; ε

51