Page 12 - index

(συνέντευξη)

ΕΜΕΙΣ: Κύριε Τομόπουλε, δώστε μας μια σαφή περιγραφή του Αιθέρα από την ελληνική μυθολογία ως τις μέρες μας, αλλά
και τις προεκτάσεις σε επιστημονικό και θεολογικό επίπεδο.
ΚΩΝ. ΤΟΜΟΠΟΥΛΟΣ: Η έννοια του “Αιθέρα” πρωτοεμφανίζεται στους Έλληνες προσωκρατικούς φιλοσόφους, οι οποίοι χαρακτη-
ρίζονται και ως φυσικοί φιλόσοφοι, διότι το κύριο αντικείμενο της πνευματικής τους δραστηριότητας ήταν η “φύση”, δηλ. το φυσικό
περιβάλλον του ανθρώπου. Ιδιαίτερα με τον “Αιθέρα” ασχολήθηκαν ο Εμπεδοκλής και ο Παρμενίδης. Βασικά, αρνήθηκαν να απο-
δεχθούν την έννοια του κενού στον χώρο, όπου δεν υπήρχαν οι συμβατικές υλικές οντότητες και δημιούργησαν την έννοια του “Αι-
θέρα” ως ονομασία μιας άγνωστης μη υλικής οντότητας με κοινά κατά κάποιο τρόπο, χαρακτηριστικά με το “Θείον”. Ο Εμπεδοκλής
μάλιστα ταύτιζε τον Αιθέρα με τον “Δία” ως εκφραστή, τρόπον τινά, του “Θείου”, το οποίο κατά τον Εμπεδοκλή μετείχε του υλικού
κόσμου. Στην άποψη αυτή θα μπορούσαμε να διακρίνουμε ένα είδος Πανθεϊσμού τον οποίον διακρίνουμε και στην διπλή ονομασία
“Δίας-Ζεύς” η οποία προφανώς συμβολίζει την έννοια του υλικού κόσμου σε μια αθέατη για τον άνθρωπο διάσταση ύπαρξης. Την
άποψη αυτή συναντάμε αργότερα στον Χριστιανισμό ως “Η των πάντων ενότητα”. Την συμμετοχή του “Θείου” στον υλικό κόσμο,
χωρίς αναφορά στον Αιθέρα επανέφερε μετά από δύο περίπου χιλιετίες ο φιλόσοφος Spinoza. Η καθολική Εκκλησία χαρακτήρισε
την άποψη αυτή ως “Πανθεϊσμό” και την απέρριψε ως αιρετική. Οι φυσικές επιστήμες επανέφεραν τον Αιθέρα στο προσκήνιο ως
φορέα των ηλεκτρομαγνητικών δονήσεων και του φωτός χωρίς να ενδιαφερθούν ιδιαιτέρως για την φύση που, προφανώς για να
αποφύγουν προστριβές με την Εκκλησία, η οποία διεκδικούσε από τον Μεσαίωνα τον πρώτον λόγον για καθετί το υπερβατικόν και
μη προσιτό στις αισθήσεις. Περί τα τέλη του 19ου αιώνα οι θετικές επιστήμες έστρεψαν την προσοχή τους στον Αιθέρα, ωθού-
μενες προφανώς από θρησκευτικά κίνητρα, προκαλώντας ένα καλοστημένο πείραμα από τον Αμερικανό Φυσικό Milikan, το οποίο
απέδειξε αδιαμφισβητόντας, μόνον ότι ο Αιθέρας δεν είχε υλική υπόσταση και συνεπώς δεν ήταν αντικείμενο των φυσικών επιστη-
μών. Ο Einstein στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν ήταν πλέον διάσημος απέρριψε την ύπαρξη του Αιθέρα, αυθαίρετα κατά την γνώμη
μου, διότι περιόρισε την γνώση στον χώρο της εμπειρίας των αισθήσεων. Μετά από 40 χρόνια αναγκάστηκε επί των πραγμάτων να

12